အီဂ်စ္မဟုတ္တဲ့ ပိရစ္ေပါင္း (၂၅၅) ခုနဲ႔ ကမာၻ႔ပိရမစ္အမ်ားဆံုးႏိုင္ငံ

တစ္စံုတစ္ေယာက္က ပိရမစ္လို႔ဆိုတာနဲ႔ စိတ္ထဲတန္းေရာက္လာတာက အီဂ်စ္ပဲျဖစ္မွာပါ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ရုပ္ရွင္ေတြထဲမွာေရာ လူေျပာမ်ားတာေၾကာင့္ေရာ အီဂ်စ္ဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက တည္ရွိလာခဲ့တဲ့ သမိုင္း၀င္ပိရမစ္အမ်ားဆံုးရွိရာ တည္ေနရာလို႔ သိၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံလိုပဲ ပိရမစ္ေတြအမ်ားၾကီးေဆာက္လုပ္ထားခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ ရွိေနပါေသးတယ္။ အဲဒီႏိုင္ငံကေတာ့ ဆူဒန္ႏိုင္ငံပါ။ ဆူဒန္ဟာ ေျမာက္အာဖရိကႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္ေပမယ့္ ဘာေၾကာင့္မ်ား အီဂ်စ္ရဲ႕ အေငြ႔အသက္ေတြ ေတြ႔ေနရလဲ စဥ္းစားစရာပါ။

ႏိုင္းျမစ္၀ွမ္းေဒသ (ႏူဘီယာ) ယေန႔ေခတ္အေခၚ ဆူဒန္ဟာ Kushite မင္းဆက္(၃) ဆက္တို႔ရဲ႕ ထီးနန္းစိုက္ရာနယ္ေျမျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ပထမဆံုး Kushite ႏိုင္ငံေတာ္ဟာ Kerma ျဖစ္ၿပီး (၂၆၀၀-၁၅၂၀ ဘီစီ) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယႏိုင္ငံေတာ္ကေတာ့ Napata (၁၀၀၀-၃၀၀ ဘီစီ) ျဖစ္ၿပီး တတိယႏိုင္ငံေတာ္ကေတာ့ Meroe (၃၀၀ဘီစီ ကေန ေအဒီ ၃၀၀) မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Kerma ႏိုင္ငံေတာ္မွာ ကိုယ္ပိုင္အႏုသုခမလက္ရာေတြနဲ႔ ေျမျမွဳပ္သၿဂိဳလ္တဲ့ အခမ္းအနား ဓေလ့ထံုးတမ္းေတြရွိေပမယ့္ Napata နဲ႔ Meroe ႏိုင္ငံေတာ္ေတြကေတာ့ အီဂ်စ္ရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈေအာက္မွာ ရွိခဲ့ပါတယ္။

Kushite ႏိုင္ငံေတာ္ေတြဟာ ထိုေခတ္အခါတုန္းက စီးပြားေရးနဲ႔ စစ္ေရးအရာေတြမွာ အီဂ်စ္နဲ႔ အၿပိဳင္ရွိခဲ့ပါတယ္။ (၇၅၁) ဘီစီမွာ Kushite ဘုရင္ ပီယန္ခီဟာ (၂၄) ဆက္ေျမာက္ မင္းဆက္ကို ဖ်က္ခ်ၿပီး ႏိုင္းျမစ္၀ွမ္းတစ္ခုလံုးကို စုစည္းအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ပါတယ္။ ပီယန္ခီနဲ႔ ဆက္ခံသူမ်ိဳးဆက္အဆင့္ဆင့္ဟာ (၂၅) ဆက္ေျမာက္ မင္းဆက္ ဖာရိုေတြအျဖစ္ ႏိုင္းျမစ္တစ္ခြင္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ပါတယ္။ (၆၅၆) ဘီစီမွာေတာ့ ဒုတိယေျမာက္ ႏိုင္ငံေတာ္ Napata ဟာ အဆီးရီးယန္းေတြရဲ႕ လက္ေအာက္မွာ က်ရႈံးခဲ့ပါတယ္။

ႏူဘီယာမွာ ေဆာက္လုပ္ထားခဲ့တဲ့ ပိရမစ္ေတြဟာ (၂၅၅) ခု ၀န္းက်င္ရွိၿပီး ၄င္းတို႔ကို ႏူဘီယန္ပိရမစ္မ်ားလို႔ ေခၚေ၀ၚပါတယ္။ ပိရမစ္ေတြဟာ ဘုရင္နဲ႔ မိဖုရားေတြရဲ႕ သခ်ၤ ိဳင္းအုတ္ဂူေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပထမဆံုးပိရမစ္သံုးခုကို El-Kurru မွာ ေဆာက္လုပ္ထားၿပီး ေနာက္ထပ္(၁၄) ခုကေတာ့ စစ္သည္ေတာ္ ဘုရင္မေတြအတြက္ ေဆာက္လုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထို႔ေနာက္မွာေတာ့ ႏိုင္းျမစ္ရဲ႕ အေနာက္ဘက္ကမ္းပါး ႏူရီေဒသမွာ ပိရမစ္ေတြ အသီးသီးထပ္မံေဆာက္လုပ္ခဲ့ပါတယ္ ။ ထိုေနရာကေတာ့ ဘုရင္(၂၁) ပါး၊ ဘုရင္မ(၅၂) ပါးနဲ႔ မင္းသားေတြရဲ႕ ပိရမစ္ေတြ အမ်ားၾကီးရွိရာ သခ်ၤ ိဳင္းေျမျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ပိရမစ္အားလံုးထဲမွာ ေရွးအက်ဆံုးနဲ႔ အၾကီးဆံုးပိရမစ္ကေတာ့ Napatan ဘုရင္ (၂၅)ဆက္ေျမာက္ မင္းဆက္ျဖစ္တဲ့ ဖာရို Taharqa ရဲ႕ ပိရမစ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

Kushite ဘုရင့္ႏိုင္ငံေတာ္ေတြထဲမွာ ပိရမစ္အမ်ားဆံုးတည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ဟာ Meroe မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုေနရာမွာေတာ့ ဘုရင္အပါး(၄၀) နဲ႔ ဘုရင္မေတြရဲ႕ ပိရမစ္ေတြကို ျမွဳပ္ႏွံထားပါတယ္။ ႏူဘီယန္ပိရမစ္ေတြဟာ အီဂ်စ္ပိရမစ္ေတြနဲ႔ အနည္းငယ္ကြာျခားပါတယ္။ ပိရမစ္တည္ေဆာက္တဲ့အခါ အုတ္ေတြကို အလ်ားလိုက္စီၿပီး တဆင့္ခ်င္းစီ ေဆာက္လုပ္ထားပါတယ္။ ပိရမစ္ရဲ႕ အျမင့္က (၆) မီတာကေန မီတာ(၃၀) ၾကား ရွိပါတယ္။ ပိရမစ္ေတြက ေဖာင္ေဒးရွင္းေသးတာမို႔လို႔ ပိရမစ္ရဲ႕ အက်ယ္ဟာ (၈) မီတာ ေက်ာ္ခဲပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ခပ္ရွည္ေမ်ာေမ်ာပံုစံ အေဆာက္အဦးေတြ အျဖစ္ေတြ႔ရတာပါ။

ပိရမစ္ေတြထဲမွာေတာ့ ေတာ္၀င္မ်ိဳးႏြယ္ေတြကို မံမီရုပ္ေတြလုပ္ၿပီး ေရႊေငြရတနာေတြအျပည့္နဲ႔ သစ္သားအေခါင္းထဲမွာ ျမွဳပ္ႏွံထားပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလမွာလည္း ေလးနဲ႔ ျမွားေတြ၊ သစ္သားဘူးေတြ၊ ပရိေဘာဂနဲ႔ ဖန္ခြက္ေတြ၊ အိုးေတြပါ ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ (၁၈၃၀) ခုႏွစ္မွာေတာ့ အီတလီလူမ်ိဳး ဆရာ၀န္နဲ႔ ရတနာမုဆိုး Giuseppe Ferlini ဟာ ပိရမစ္အခု(၄၀) ရဲ႕ ထိပ္ေတြကို ေဖာက္ၿပီး ရတနာသိုက္တူးခဲ့ရာမွာ ပိရမစ္အခ်ိဳ႕ ပ်က္စီးခဲ့ရေၾကာင္း သိရပါတယ္။

လင္းလင္း (ShweMom)

Ref: elitereaders